بایدن، برجام و عمر دولت روحانی!
Ùرامز داور
پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند به کابوس چهار ساله جمهوری اسلامی پایان دهد.
جمهوری اسلامی بی‌صبرانه در انتظار پایان تØریم‌هایی است Ú©Ù‡ دولت ترامپ اعمال کرده است.
به غیر از مخالÙان بسیار جدی دولت روØانی Ú©Ù‡ راه مذاکره بی‌دردسر دولت او با ایالات متØده را دشوار خواهند کرد، «مØمدجواد ظریÙ» هم در Ù‡Ùته‌های اخیر مذاکره مجدد بر سر برجام با دولت بایدن را رد کرده است.
یکشنبه, 8 نوامبر 2020
پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند به کابوس چهار ساله جمهوری اسلامی پایان دهد.
در Øالی Ú©Ù‡ پس از برجام مقام‌های ایران، خرسند از پایان یک دوره Ùشار بین‌المللی کم‌سابقه، در Øال دستیابی به منابع مالی Ùˆ پول‌های مسدودشده بودند Ùˆ مشتریان از دست رÙته Ù†Ùت را اØیا می‌کردند، «دونالد ترامپ» تهدیدهای انتخاباتی‌اش را عملی کرد Ùˆ به مشارکت در برجام خاتمه داد. در Ù¾ÛŒ خروج ایالات متØده از برجام، تØریم‌هایی بی‌سابقه علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شدند.
کشتن «قاسم سلیمانی»، Ùرمانده شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران، در عملیاتی Ú©Ù‡ مستقیما زیر نظر ترامپ انجام شد Ùˆ سپس Øمله موشکی سپاه به پایگاه آمریکا در عراق شدیدترین رویارویی دو کشور از زمان جنگ Ù†Ùت‌کش‌ها در سال Û±Û³Û¶Û· بودند.
Ùقط چند ماه قبل از این عملیات به نوشته «جان بولتون»، مشاور اخراج‌شده امنیت ملی ترامپ، برنامه Øمله هوایی به چند هد٠در ایران Ú©Ù‡ به تلاÙÛŒ شلیک به پهپاد آمریکایی طرØ‌ریزی شده بودند، به Ø´Ú©Ù„ غیرمنتظره‌ای لغو شدند. Øالا اگر تا پایان دو ماه باقی‌مانده دوره ریاست‌جمهوری ترامپ اتÙاق عمده‌ای رخ ندهد، جمهوری اسلامی یکی از پرخطرترین دوران روابط خود با آمریکا را سپری کرده است. اما سوال این است Ú©Ù‡ آیا تØولی اساسی در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن در انتظار است؟
بازگشت دولت جو بایدن به برجام؟
جمهوری اسلامی بی‌صبرانه در انتظار پایان تØریم‌هایی است Ú©Ù‡ دولت ترامپ اعمال کرده است. در صورتی Ú©Ù‡ دولت بایدن راسا به تواÙÙ‚ برجام برگردد راه مذاکره میان دو طر٠به آسان‌ترین Ø´Ú©Ù„ ممکن باز می‌شود. اØتمال این Ú©Ù‡ در دولت «Øسن روØانی» یک بار دیگر Ú¯Ùت‌وگوی مستقیم ایران Ùˆ آمریکا Ø´Ú©Ù„ بگیرد، دور از انتظار نیست، اما این به شرطی است Ú©Ù‡ دولت بعدی آمریکا در ماه‌های اول دوره خود به برجام بازگشته باشد Ùˆ هنوز Ùرصت کاÙÛŒ برای دولت روØانی باشد.
وقتی دولت بایدن Ùعالیت خود را آغاز کند، Øدود شش ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری سال Û±Û´Û°Û° ایران باقی مانده است. در صورت Øضور مجدد آمریکا در برجام اگر بدون پیش‌شرط‌هایی هم‌چون کاهش توسعه برنامه موشکی جمهوری اسلامی باشد، شروع روند رÙع تØریم در برابر بازگشت کامل ایران به برجام، نیاز به زمینه‌سازی Ùراوان Ùˆ پیچیده‌ای ندارد Ùˆ Ø·ÛŒ چند Ù‡Ùته قابل انجام است. اما اØتمال این Ú©Ù‡ امور با همین سهولت پیش برود، زیاد نیست.
به غیر از مخالÙان بسیار جدی دولت روØانی Ú©Ù‡ راه مذاکره بی‌دردسر دولت او با ایالات متØده را دشوار خواهند کرد، «مØمدجواد ظریÙ» هم در Ù‡Ùته‌های اخیر مذاکره مجدد بر سر برجام با دولت بایدن را رد کرده است. وزیر خارجه Ú¯Ùته است اگر جمهوری اسلامی چنین تصمیمی داشت این کار را باید ماه‌ها زودتر با دولت ترامپ انجام می‌داد.
جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده Ú©Ù‡ راه مذاکره مجدد با آمریکا بازگشت این کشور به تواÙÙ‚ است Ùˆ در آن‌جا می‌توان هر موضوعی را به بØØ« گذاشت. اØتمال دارد Ú©Ù‡ دو طر٠به جای ایجاد کانال مذاکرات غیرعلنی، از امکان Ùراهم‌شده‌ای Ú©Ù‡ برجام ساخته استÙاده کنند. اگر دولت بایدن با Øضور در برجام Ùˆ پیش از رÙع تØریم‌ها خواستار مذاکره بر سر تواÙÙ‚ جدیدی شود، عمر دولت Øسن روØانی اØتمالا Ú©Ùا٠نخواهد داد.
آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، مذاکرات غیرعلنی با دولت «باراک اوباما» را یک بار به دلیل نزدیکی انتخابات آمریکا Ùˆ یک بار به دلیل در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری ایران متوق٠کرده بود تا مذاکرات توسط دولتی Ú©Ù‡ در Ù‡Ùته‌های پایانی است، انجام نشود.
آرایش سیاسی ایران در مذاکره با آمریکا
در صورتی Ú©Ù‡ دولت بایدن در صدد تواÙÙ‚ جدیدی با ایران باشد Ùˆ مذاکره را از کانال برجام پیش ببرد، رد کردن این مذاکره از سوی ایران کار آسانی نیست، چرا Ú©Ù‡ در یک Ùضای پذیرÙته‌شده بین‌المللی انجام می‌شود Ú©Ù‡ جمهوری اسلامی به مدت دو سال Ùˆ نیم آن را مطالبه می‌کرد.
پذیرش یا رد این وضعیت یک روند زمان‌بر است Ú©Ù‡ اØتمال رسیدن آن به پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ضعی٠است. بنابراین، بر اساس رویه پیشین، آیت‌الله خامنه‌ای اØتمالا مانع انجام این مذاکرات توسط دولت روØانی خواهد شد تا کار به دولتی تازه‌نÙس واگذار شود.
چنین وضعیتی به معنی آن است Ú©Ù‡ مذاکرات منجر به نتیجه‌ تا پیش از شهریور Û±Û´Û°Û° یعنی Û±Û° ماه آینده میان ایران Ùˆ آمریکا آغاز نخواهد شد. «علی‌اکبر صالØی»، وزیر خارجه ایران در زمان مذاکرات Ù…Øرمانه با آمریکا، در خاطرات خود Ú¯Ùته است: «وقتی در اواخر سال Û±Û³Û¹Û° به آمریکایی‌ها اطلاع دادیم Ú©Ù‡ برای مذاکره آماده‌ایم، آن‌ها انتظار داشتند Ú©Ù‡ ما ظر٠یکی دو Ù‡Ùته Øاضر شویم، ولی نمی دانستند Ú©Ù‡ آماده شدن ما با توجه به شرایط داخل کشور دو سه ماهی طول می‌کشد، چون در داخل کشور ما نیازمند هماهنگی Ùˆ اخذ نظر برخی از مراکز Ùˆ شخصیت‌های ذی‌ربط هستیم.»
در صورتی Ú©Ù‡ تمام زمینه‌های مذاکره دولت بعدی ایران با ایالات متØده آماده باشد، شهریور Û±Û´Û°Û° تازه زمان شروع مذاکرات است Ùˆ به نتیجه رسیدن آن اØتمالا Ù‡Ùته‌ها طول خواهد کشید Ùˆ با توجه به بØران مالی Ú©Ù‡ جمهوری اسلامی با آن دست به گریبان است این زمان زیادی Ù…Øسوب می‌شود.
خواسته‌های دولت بایدن اØتمالا همراهی سازمان‌های بین‌المللی Ùˆ جامعه جهانی را با خود خواهد داشت. بنابراین، ایران Øمایتی را Ú©Ù‡ در دولت ترامپ داشت همانند سابق در اختیار نخواهد داشت.
از این منظر اگر دولت بایدن Ùورا وارد برجام نشود، تØریم‌ها را در برابر بازگشت ایران به تعهدات اتمی خود لغو نکند Ùˆ آن را موکول به خواسته‌های جدیدی کند، راه رسیدن به تواÙÙ‚ تازه آسان نیست. پرونده Ùعالیت‌های منطقه‌ای Ùˆ توسعه موشکی ایران Øتما یکی از موضوعاتی است Ú©Ù‡ دولت آینده آمریکا آن را پیش خواهد کشید. این دو در همه این سال‌ها «خط قرمز نظام» بوده‌اند.
مذاکرات اØتمالی آینده ایران Ùˆ آمریکا از نظر داخلی مخالÙان جدی‌تری از زمان مذاکرات برجام در داخل جمهوری اسلامی ایران دارد. مخالÙان Ú©Ù‡ دولت روØانی را غرب‌گرا Ùˆ شکست‌خورده در برابر دولت ترامپ می‌دانند، هر تواÙÙ‚ÛŒ را با ایالات متØده کم‌اثر جلوه می‌‌دهند Ùˆ اطمینانی به دولت بعد از بایدن برای اجرای تواÙÙ‚ اØتمالی ندارند.
این طی٠با تبلیغات وسیع ضدآمریکایی‌شان در این سال‌ها چنان هویتی در تضاد با ایالات متØده برای خود Ø¢Ùریده‌اند Ú©Ù‡ Øالا اگر نوبت خود آن‌ها برای مذاکره در سال Û±Û´Û°Û° برسد، در این تاروپود خودباÙته درگیر خواهند شد Ùˆ زمانی را Ú©Ù‡ صالØÛŒ Ú¯Ùته بود برای ایجاد زمینه لازم است، طولانی‌تر خواهند کرد.
بنابراین، دولت بایدن اگر Ùورا به برجام بازنگردد Ùˆ دست به لغو تØریم‌ها در برابر بازگشت ایران به اجرای کامل تعهداتش نزند، مسیر بسیار سخت Ùˆ طولانی در برابر جمهوری اسلامی ایران برای رÙع تØریم‌ها باقی می‌ماند.
