محسن مخملباف، از قندهار تا سیسیلی – سعید شفا –

محسن مخملباÙØŒ از قندهار تا سیسیلی

سعید Ø´Ùا

«محسن مخملباÙ» بعد از ساختن Ùیلم های: سکوت، قندهار، رئیس‌جمهور… Ú©Ù‡ در کشورهای دیگر ساخته، عاقبت تابو های زمانه Ùˆ مسائل جنسی، خودکشی، بیکاری، مادر بودن، مذهب… را در Ùیلمی Ú©Ù‡ ریشه در نئورئالیسم سینمای ایتالیا دارد مطرح Ù…ÛŒ کند. او دیگر حجاب سکس Ùˆ برهنگی را برای نخستین بار در Ùیلم هایش پس Ù…ÛŒ زند Ùˆ Ù…ÛŒ کوشد زندگی دختر Û²Û² ساله ای را Ú©Ù‡ دختر Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ دارد، در آخرین Ùیلمش «مارگه Ùˆ مادرش» به نمایش بگذارد.

 دختر جوان بیکار است Ùˆ برای یاÙتن کار، دخترش را نز

د زنی به امانت Ù…ÛŒ گذارد. برای شرکت در بازی در یک «Ùیلم درون Ùیلم» برای نقشی به همراه دوست دخترش شرکت Ù…ÛŒ کند، اما به دام دو شارلاتان می‌اÙتند Ú©Ù‡ برای پول، تصمیم میگیرند سگ زن ثروتمندی را بدزدند.

 نقش «مار گه» (مارگاریتا) را یک دختر شش ساله بااستعداد به نام «مارگاریتا پنات لیو» بازی می‌کند که با بازی چشمگیرش، هربار که در صحنه هست، توجه تماشاگر را معطو٠خود می‌کند.

در این Ùیلم  «مخملباÙ» Ùˆ همسرش «مرضیه مشکینی» Ú©Ù‡ متÙقا Ùیلمنامه را نوشته‌اند، مسائل زندگی مدرن غربی را به زیر سوال Ù…ÛŒ کشند بی آنکه به عمق آنها نقب بزنند. شاید همین گذشتن از مسائل درگیر جامعه غربی مثل مذهب، سکس، روابط شخصی کلاً کاÙÛŒ باشد تا جوامع غربی را زیر ذره‌بین قرار داد. Ùˆ شاید« مخملباÙ» هنوز نتوانسته به کنه این جوامع با وجود سال‌ها زندگی در غرب، دست یابد. جامعه نگری، Ùˆ جامعه شناسی به زمان Ùˆ تجربه اندوزی نیاز دارد. اما در همین حد هم او توانسته آنچه Ú©Ù‡ مدنظرش است در قالب Ùیلمش پیاده Ùˆ بیان کند.
استÙاده از بازیگران غیر حرÙÙ‡ ای نیز در این راه یاور او بوده تا توجه تماشاگر را از جلب شدن به بازیگران سرشناس سلب کند .

بالطبع «مخملباÙ» بعد از ساختن چند Ùیلم در ایران، بعد در اÙغانستان Ùˆ ازبکستان… سعی دارد زندگی جیپسی وار Ùˆ خانه به دوش خود را نیز به نحوی در Ùیلمش منعکس کند. عجیب Ú©Ù‡ Ùضا Ùˆ زبان انگلیسی را هنوز برای ساختن Ùیلمی در نظر نگرÙته چرا Ú©Ù‡ زبان Ùˆ محیطی Ú©Ù‡ ساکنانش به آن تکلم Ù…ÛŒ کنند تا حدی با زبان ها Ùˆ جوامع دیگر متÙاوت است Ùˆ Ú†Ù‡ بسا او را به دست انداز بیندازد Ú©Ù‡ از آن پرهیز داشته. هرچند بعید نیست در آینده شاهد چنین Ùیلمی به زبان انگلیسی Ùˆ در محیطی Ú©Ù‡ ساکنان آنچنانی دارد را ببینیم.‌

تÙاوت این Ùیلم با Ùیلم‌های «کیارستمی» Ú©Ù‡ در خارج ساخته مثل: Ú©Ù¾ÛŒ برابر اصل… در این است که« کیارستمی» محتاطانه کار می‌کرد تا مشکلی برایش در ایران پدید نیاید، اما مخملبا٠که کاملاً رابطه‌اش را با ایران قطع کرده، این احتیاط را کنار گذاشته Ùˆ ابایی از نمایش برهنگی یا بوسه میان شخصیت های Ùیلمش ندارد.

Ùیلم با وجود این Ú©Ù‡ در روستایی در ایتالیا Ùˆ در شب  در یک کلیسا Ùیلم برداری شده، اما تا انتهای Ùیلم ساکنان آن دیده نمی شوند. صحنه کلیسا Ú©Ù‡ کمابیش طولانیست، باز به خراÙات مذهبی Ùˆ معجزه Ù…ÛŒ پردازد Ú©Ù‡ مریم باکره تاج طلایی را Ú©Ù‡ دختر Ùˆ دوست پسرش قصد سرقت آن را دارند به آنها هدیه Ù…ÛŒ کند، اما کشیش Ùریب این معجزه را نمی خورد Ùˆ با آوردن پلیس قصد دستگیری آنان را دارد .

Ùیلم را پسر «مخملباÙ» «میثم مخملباÙ» Ùیلم برداری Ùˆ تهیه کرده Ùˆ Ùیلم بعدی پدرش (تعطیلات) را Ú©Ù‡ در دست تهیه دارد در Ùرانسه Ù…ÛŒ سازد تا زبان Ùرانسوی را هم به لیست زبان های Ùیلم های شان اضاÙÙ‡ کنند!

LOVE CHILD
وقتی انسانها پلهای پشت سرشان را به دلایلی منهدم می‌کنند و به کشور بیگانه‌ای پناهنده می‌شوند و می‌کوشند زندگی نوینی را آغاز کنند بی شک با مسائل بیشماری مواجه می‌شوند که همراه با سختی، سرخوردگی، ناکامی و یأس است.
LOVE CHILD (اشاره به کودکی Ú©Ù‡ خارج از ازدواج  دو Ù†Ùر به دنیا Ù…ÛŒ آید) داستان زن Ùˆ مردی است Ú©Ù‡ رابطه خوبی با همسرانشان ندارند Ùˆ در موقعیتی با هم آشنا Ùˆ پس از چندی صاحب Ùرزندی Ù…ÛŒ شوند .

در جامعه مذهبی ایران چنین موردی قابل قبول نیست، لذا آنان تصمیم Ù…ÛŒ گیرند ایران را ترک Ùˆ راهی ترکیه شوند. برتریت موقعیت این ها نسبت به اکثر مهاجران ایرانی به خارج دانستن زبان ترکی است Ú©Ù‡ آنان را قادر می‌کند تا سد زبان را از سر راه بردارند. نیز دانستن زبان انگلیسی به هر دو امکان می‌دهد تا در مدرسه یی به تدریس بپردازند .‌ درباره ایرانیان مهاجر Ú©Ù‡ اکثراً با مسائل Ùˆ دشواری های بسیار روبه‌رو می‌شوند Ùˆ اغلب در کشورهای مختل٠(آلمان، یونان، استرالیا…) در وضع اسÙناکی به سر می‌برند. Ùیلم های متعددی ساخته شده Ú©Ù‡ اکثرا ریشه سیاسی یا اقتصادی داشته . در مورد شخصیت‌های این Ùیلم Ú©Ù‡ Ù‡Ùت سال تلاش آنان را تعقیب Ù…ÛŒ کند مسئله ازدواج Ùˆ رابطه غیر قانونی با Ùرد دیگری است Ú©Ù‡ با Ùیلم های مشابه تÙاوت دارد. Ùیلم جایی تمام می‌شود Ú©Ù‡ اقدامات آنها برای اقامت دائم به جایی نمی‌رسد Ùˆ آنان همچنان سرگردان در ترکیه باقی Ù…ÛŒ مانند .

Ùیلم را «اوا مول ÙˆÙد» مستندساز هلندی ساخته Ú©Ù‡ Ùیلم های: سال امید، مرد مدرن، دخمه… را در کارنامه اش دارد. اما آنچه این Ùیلم را از مستندهای او مستثنی Ù…ÛŒ کند صر٠زمانی است Ú©Ù‡ او با این خانواده Ø·ÛŒ Û· سال در لحظات خوب Ùˆ بد، خوشی Ùˆ غم.. . سپری Ù…ÛŒ کند بی آنکه تماشاگر وجود او Ùˆ دوربینش را Ú©Ù‡ دائم شاهد گذران Ùˆ پستی Ùˆ بلندی زندگی آنان برای تنازع بقا است احساس کند .
این دومین Ùیلمی است Ú©Ù‡ یک Ùیلمساز به زندگی چند شخصیت یکی از درون(همین Ùیلم) Ùˆ دیگری از برون (در جستجوی Ùریده) Ú©Ù‡ زن جوانی Ú©Ù‡ یک زوج خارجی او را به Ùرزندی پذیرÙته اند Ù…ÛŒ کوشد تا پدر Ùˆ مادر اصلی اش را پیدا کند Ù…ÛŒ پردازد Ú©Ù‡ در هر دو مورد زندگی انسان های واقعی را به تماشا می‌گذارند .
بدون سینمای مستند امکان دانستن، دیدن Ùˆ ÙراگرÙتن از زندگی انسان ها ممکن نخواهد بود. این Ùیلم، نمونه دیگری از لزوم Ùˆ اوج سینمای مستند است.